Czym ESP różni się od General English?
Zakończenie II Wojny Światowej w 1945 r. wpłynęło na bezprecedensowy rozwój handlu, techniki i nauki na skalę międzynarodową. Innym aspektem była emigracja i przepływy ludności. Ekspansja ta była napędzana przez dwie siły – rozwój technologii i międzynarodowy handel a to stworzyło popyt na stworzenie międzynarodowego języka komunikacji. Siła ekonomiczna USA sprawiła, iż tym językiem stał się angielski. Za tym poszło zwielokrotnienie się ilości osób uczących się angielskiego. Ludzie przestali się uczyć języka dla przyjemności, prestiżu albo żeby móc się nazwać dobrze wykształconymi. Znajomość angielskiego stała się walutą.
Angielski zatem stał się akceptowanym przez wszystkich środkiem komunikacji w handlu i technice. To wytworzyło nowy typ ucznia – biznesmena chcącego sprzedawać towary na na całym świecie, mechanika muszącego czytać instrukcje naprawcze w oryginale lub lekarza muszącego cały czas rozwijać swoje umiejętności czytając teksty dostępne wyłącznie po angielsku. Ludzie uczestniczący w tym procesie wiedzieli dlaczego język jest im potrzeby i po co się go mieli uczyć. Cały proces bardzo przyśpieszył po kryzysie naftowym w latach 70 XX w. co spowodowało potężne przepływy finansowe i ludzkie z zachodu do krajów bogatych w ropę naftową. Wywołało to kolejny popyt na niskokosztowe i efektywne kursy językowe z jasno określonymi celami. Angielski stał się towarem. Od nauczycieli zaczęto wymagać aby dostarczyli odpowiedni produkt – kurs językowy. To temu właśnie zawdzięczamy rozwój ESP.
ESP vs. ESL
Najważniejsza różnica pomiędzy ESP (English for Specific Purposes) a angielskim ogólnym (znanym jako ESL – English as a Second Language) polega na uczniach i na celach podjęcia nauki.
Co znaczy słowo „specific” w skrócie ESP?
Słowo „specific” widniejące jako rozwiniecie skrótu ESP odnosi się do konkretnego, szczegółowego celu nauki języka angielskiego. A zatem „specific” należy traktować jako cel nauki języka specjalistycznego zawodowo-branżowego np. dla kierowców, w ekonomii i administracji, budownictwie, informatyce, branży beauty, gastronomii i hotelarstwie, medycynie, księgowości czy handlu. ESP koncentruje się wyłącznie na potrzebach ucznia.
Kim są kursanci ESP?
Osoby uczące się ESP to zwykle ludzi dorośli, często specjaliści w swojej branży i zawodzie, którzy już mają podstawy języka angielskiego (od A2 do B2 i wyżej). Kursanci uczą się by móc komunikować się w środowisku branżowo-zawodowym i wykonywać swój zawód w języku obcym. W nauczaniu i uczeniu się ESP szczególne znaczenie ma nauka słownictwa i funkcji językowych. ESP nie koncentruje się na uczeniu gramatyki. Kursant powinien dysponować już wiedzą gramatczną na poziomie minimum A2 zanim przystąpi do nauki ESP (patrz: Poziom A czy B? Może C? ).
Kursy języka angielskiego ogólnego prowadzone są we wszystkich typach i poziomach szkół jako przedmiot obowiązkowy a program nauczania jest zaplanowany odgórnie w postaci państwowych podstaw programowych z pominięciem analizy potrzeb ucznia. Uczniami są przedszkolaki, dzieci starsze i dojrzewająca młodzież. Uczeń jest przygotowywany do egzaminów. Nauczyciel nie ma praktycznie wpływu na dobór treści. Czasem do nauki wykorzystuje się np. teksty pochodzące z literatury. Celem nauki języka angielskiego ogólnego jest objęcie wszystkich umiejętności językowych włącznie z wypracowaniem strategii uczenia się. Angielski ogólny stanowi często podbudowę dla szkoleń ESP. Dlatego tak ważne jest wypracowanie odpowiednich strategii uczenia się, a uczeń musi wiedzieć jak się uczy. Młodzież szkół technicznych ma pierwszy styk z kursami ESP w szkole średniej zanim zacznie pracę a więc bez znajomości kontekstu. To jest bardzo istotna różnica pomiędzy uczniem szkoły średniej a pracującą osobą dorosłą o czym piszemy poniżej.
Program kursów ESP
Program kursów ESP opiera się zatem na wytyczaniu celów i określaniu potrzeb oraz nauczaniu funkcji językowych. ESP koncentruje się bardziej na języku w kontekście branżowo-zawodowym niż na nauczaniu gramatyki i struktur językowych. Główną cechą charakterystyczna ESP jest to, że nie jest nauczany jako przedmiot oddzielony od realnego świata (lub życzeń kursantów). Program jest ściśle zintegrowany z obszarem tematycznym (branżowo-zawodowym) ważnym dla kursantów. Program kursu jest opracowywany zwykle samodzielnie przez nauczyciela.
Cele nauczania ESP i ESL
ESL i ESP różnią się także celem nauczania. W kursach ESL (General English) uczymy równomiernie wszystkich czterech umiejętności językowych – słuchania, czytania, mówienia i pisania. W ESP to dokładna analiza potrzeb określa, które umiejętności językowe są najbardziej potrzebne uczniom. To umożliwia opracowanie programu nauczania dopasowanego do potrzeb. Program ESP może na przykład kłaść nacisk na rozwój umiejętności krytycznego czytania u studentów przygotowujących się do pisania np. pracy dyplomowej albo umiejętności mówienia dla osób z branży turystycznej uczących się języka angielskiego w celu zdobycia kwalifikacji przewodnickich.
ESP wymaga bardzo zaawansowanego podejścia do nauczania języków, w którym wszystkie wybory dotyczące treści i strategii są uzależnione od celów jakie ma osiągnąć uczeń. Jedną z głównych metod uczenia są prezentacje i raczej stawiamy na prostotę. Kursant jest często specjalistą w danej branży i świetnie rozumie kontekst. W rzeczywistości ESP łączy daną dziedzinę wiedzy i nauczanie języka angielskiego. Uczymy się korzystania ze słownictwa i struktur w kontekście.
Znajomość branży i zawodu poprawia umiejętności przyswajania języka angielskiego. To ta właśnie znajomość przedmiotu daje kursantom kontekst, którego potrzebują do zrozumienia języka obcego. Dzięki temu nauczyciel może maksymalnie wykorzystać wiedzę uczniów na dany temat. Kursanci uczący się danej dziedziny nauki, techniki czy są w stanie szybko wykorzystać w prawdziwym życiu to czego się uczą na kursach ESP a jest to bardzo motywujące i mocno zachęca do podejmowania np. konwersacji czy czytania tekstów branżowo-zawodowych. Z tego punktu widzenia ESP jest potężnym narzędziem ponieważ kursanci pracują z materiałami, które mogą błyskawicznie wykorzystać w pracy zawodowej lub na studiach (nawet w szkole średniej). Łatwiej się też kursantowi skupić i prościej opanować wiedzę, która nie jest oderwana od rzeczywistości. Uczestnicy kursów ESP są bardziej świadomi celów i dobrze wiedzą w jaki sposób będą używać języka.
Nauczyciel ESP
Musi być osobą posiadającą duże doświadczenie w nauczaniu języka angielskiego jako drugiego języka (ESL). Rola nauczyciela ESP często wymaga nawiązania współpracy ze specjalistami z danej dziedzinie, aby prawidłowo opracować nauczane treści. Często podnoszoną kwestią w odniesieniu do nauczycieli ESP jest to, czy powinni być ekspertami w danej dziedzinie. Ogólne założenie jest takie, że nauczyciele języków obcych zajmujący się nauczaniem języka angielskiego jako obcego (TEFL) powinni przede wszystkim być ekspertami w nauczaniu języka i nie muszą posiadać specjalistycznej wiedzy branżowo-zawodowej. Jednak powinni mieć pozytywny stosunek do nauczanej dziedziny a sytuacją idealną jest gdy nauczyciel posiada doświadczenie translatorskie np. jako tłumacz techniczny. Nauczyciele ESP powinni również mieć możliwość aktywnego integrowania wiedzy studentów na dany temat i iść za następującą wytyczną. To uczniowie mają określoną wiedzę merytoryczną i są w stanie wnieść tę wiedzę do klasy. W ten sposób nauczyciele ESP przede wszystkim są ekspertami w prezentowaniu i wyjaśnianiu języka, ale też powinni posiadać umiejętność zadawania właściwych pytań i dobrze wykorzystywać odpowiedzi. Bycie lektorem ESP to ciągłe uczenie się nowych rzeczy i dlatego jest to pasjonujące. Lektorowi ESP zatem nie grozi wypalenie zawodowe. Inną często podnoszoną kwestią jest to czy lepiej jest samemu opracować materiały, czy korzystać z materiałów gotowych. Nauczyciel ESP musi bardzo precyzyjnie ustalić cele uczenia się, a następnie przekształcić je w program nauczania i harmonogram zajęć. W przypadku uczenia ESP w szkole średniej lub wyższej lepiej jest pracować z materiałów gotowych zaś na kursach np. korporacyjnych można pokusić się na samodzielne opracowanie. Cele muszą być realistyczne – długoterminowe i krótkoterminowe – a to wszystko po to, aby w pełni wykorzystać potencjał kursantów.
Link: Szukasz językowych kursów branżowo-zawodowych? Warto tu też zajrzeć.
