Często słychać złorzeczenia na nauczycieli wymagających od dzieci pisania odręcznego. Są jeszcze nauczyciele-mamuty, którzy nie pozwalają używać dzieciom tabletów czy laptopów na lekcjach a każą pisać. I to może jeszcze piórem? Czy w czasach kiedy dzieci i młodzież mają zaburzenia sensomotoryczne to ma sens? Czyh pisanie ręczne sprzyja nauce? Zanim nauczymy się pisać trzeba nabyć sprawności psychomotorycznych, czyli orientować się w przestrzeni, nabyć umiejętności przetwarzania obrazu graficznego na obraz ruchu (pamięć ruchowa), zręczności, koordynacji wzrokowo- słuchowej oraz słuchowo-wzrokowej. A co nam to daje w przyszłości?
Uczymy się lepiej pisząc odręcznie
Naukowcy z USA zadali sobie pytanie, czy pisanie własną ręką przynosi te same efekty co pisanie na klawiaturze. Przeprowadzono eksperyment. Dwóm grupom dorosłych osób zaproponowano naukę pisania w nieznanym alfabecie posiadającym około dwudziestu liter. Jedna grupa uczyła się pisać ręcznie, podczas gdy druga grupa używała klawiatur komputerów. Po trzech i sześciu tygodniach uczestnicy zostali przetestowani pod kątem płynności i przypominania. Jak się okazało ci, którzy nauczyli się pisać litery ręcznie, byli znacznie lepsi we wszystkich testach. Jak się też okazało, obszar Broca odpowiedzialny w mózgu za produkcję języka u osób piszących ręcznie był aktywny podczas rozpoznawania liter. Te odkrycia wskazują na, że mamy do czynienia z intelektualnym procesem bezpośrednio związanym z rozpoznawaniem kształtu liter.
Tego typu badań wykonano już wiele. Wszystkie one wykazują, że pisanie ręczne np. notatek z lekcji czy akademickich wykładów, pozwala na lepsze zapamiętanie materiału. Ludzie piszący ręcznie lepiej zapamiętują słowa i lepiej je sobie przypominają. Badania również wykazały, że osoby piszące na klawiaturze mają tendencje do zapisywania wszystkiego co mówi nauczyciel czy wykładowca. Pisanie na klawiaturze ogranicza się tylko do wybierania odpowiednich klawiszy. To prowadzi do bardzo płytkiego przetwarzania poznawczego.
Tymczasem osoby piszące ręcznie często zastanawiają się co mają zapisać, przetwarzają treść, streszczają i ponownie formułują treść lekcji i wykładów przez co dokonują głębszej syntezy. To potem bardzo ułatwia przygotowanie ustnych bądź pisemnych wypowiedzi np. na egzaminach. Osoby te także lepiej planują wypowiedzi pisemne lub ustne, piszą lub mówią pełnymi zdaniami i nie mają problemu z rozmieszczeniem tekstu na stronie w trakcie pisania.
Jak się też okazuje, nawet instruowanie osób piszących na komputerach, aby nie pisali wszystkiego co mówi wykładowca jest mało skuteczne i nie prowadzi do poprawy jakości treści notatek a co za tym idzie wpływa zgubnie na proces nauki. Wiele wskazuje na to, że pisanie notatek na komputerze nie sprzyja nauce tylko ją utrudnia, zwłaszcza kiedy materiał wymaga zapamiętania. Naukowcy zwrócili też uwagę, iż komputer daje dostęp do różnych narzędzi i rozrywek. Niestety rozpraszają one uwagę i obniżają jakość nauki. To jest negatywny wpływ wielozadaniowości.
A co na to neurobiologia? Pisanie stymuluje komórki leżące w rdzeniu przedłużonym pnia mózgu i są znane jako twór siatkowaty (RAS – Reticular Activiating System). Kontroluje on stan pobudzenia umysłu, czuwania i przytomności. RAS działa jak filtr tego co jest potrzebne mózgowi do przetworzenia informacji. Filtr ten daje pierwszeństwo informacjom, na których się w danej chwili koncentrujemy. Pisanie każe mózgowi się obudzić i zwracać uwagę na szczegóły. Podczas pisania tworzymy powiązania przestrzenne między różnymi zapisywanymi fragmentami informacji co w połączeniu z informacją werbalną wydaje się odfiltrowywać mniej istotne lub ważne informacje. Dzięki temu uczniowie piszący ręcznie są w stanie zapamiętać około 40% treści lekcji lub wykładu podając kluczowe treści. Osoby tylko słuchające wykładu też są w stanie zapamiętać około 40% treści, ale w sposób bardziej chaotyczny i często nie są w stanie podać szczegółów. Pismo odręczne angażuje uwagę i rozwija zdolność koncentracji.
Analiza grafologiczna
Dobrze wykształcona umiejętność pisania może być w dorosłym życiu bardzo przydatna. Niektórzy pracodawcy proszą o wykonanie ćwiczenia pisemnego aby otrzymać próbkę pisma kandydata. Próbki te następnie są analizowane przez specjalistów grafologów, którzy oceniają w jaki sposób są pisane określone litery i słowa. Na tej podstawie wyciąga się wnioski co do sposobu myślenia i charakteru.
