Rozwój angielskiego prawniczego
Nowoczesny angielski
Język angielski zawiera elementy wielu różnych języków europejskich i nie tylko. Nie będzie można pojąć, jak te wpływy przeniknęły do języka angielskiego nie znając historii Wysp Brytyjskich.
Jakie są źródła języka angielskiego prawniczego?
Przed inwazją rzymską w 55 roku przed Chrystusem mieszkańcy Wielkiej Brytanii mówili dialektem celtyckim. Do przybycia szerzącego chrześcijaństwo św. Augustyna w 597 r. łacina nie wywarła większego wpływu.
Następnie Anglowie, Sasi i Jutowie zaatakowali Wyspy Brytyjskie z kontynentalnej części Europy północnej. Język, który przywieźli ze sobą, stanowi podstawę tak zwanego języka staroangielskiego. Dał on 100 najczęściej używanych słów w języku angielskim (np. God, man, woman, child, love, live, go, at, to).
Wikingowie zaczęli najeżdżać północno-wschodnią Anglię ze Skandynawii już od VIII wieku. W późniejszym czasie znaczna liczba Wikingów osiedliła się na tym obszarze, przynosząc ze sobą własny język. Widać to w licznych nazwach miejscowości w północno-wschodniej Anglii (i Szkocji) kończących się na –by lub –thorpe, –wick, –ham oraz słowami takimi jak egg, husband, law, take, czy knife.
W 1066 Normanowie najechali z północnej Francji i podbili Anglię. Z tego okresu pochodzą takie słowa jak court, parliament, justice, sovereign czy marriage.
Później Anglicy radzili sobie zapożyczając kolejne słowa z francuskiego np. chauffeur, bourgeois, elite. Wraz z rozwojem Imperium Brytyjskiego pojawiły się dalsze możliwości zapożyczania słów – z tego okresu do języka angielskiego weszły takie słowa jak tabu i pukka.
Rezultatem tej wielości wpływów językowych jest bogaty i różnorodny język o złożonej gramatyce i wielu synonimach. Na przykład spotkanie dwóch lub więcej osób określają słowa meeting lub gathering (staroangielski), assignation lub encounter (starofrancuski), rendezvous, rally lub reunion (francuski), caucus (algonkiński), pow-wow (narragansett) albo tryst (starofrancuski).
Skąd się wziął angielski prawniczy?
Język angielski prawniczy odzwierciedla mieszankę języków, z której powstał język ogólny.. Jednak współczesny prawniczy angielski zawdzięcza szczególny dług francuskiemu i łacinie. Po inwazji Normanów na Anglię w 1066 r. język francuski stał się językiem urzędowym Anglii, chociaż większość zwykłych ludzi nadal mówiła po angielsku. Przez prawie 300 lat język francuski był językiem postępowania sądowego, w związku z czym wiele słów w obecnym prawniczym użyciu ma swoje korzenie w tym okresie. Należą do nich słowa: property, estate, chattel, lease, executor i tenant.
W tym okresie język łaciński pozostał językiem oficjalnych zapisów i statutów. Jednak ponieważ tylko uczeni biegle posługiwali się łaciną, nigdy nie stała się ona językiem pism procesowych ani debat.
Dlatego przez kilka stuleci po inwazji Normanów w Anglii używano trzech języków. Angielski pozostał językiem mówionym większości ludności, ale w prawie, język pisany stosował jęz. francuski lub łacinę. Angielski nie był używany w kwestiach prawnych.
W 1356 roku uchwalono w języku francuskim dokument obecnie znany jako „Statute of Pleading”. Stwierdzał on, że wszystkie postępowania sądowe powinny być prowadzone w języku angielskim, ale zapisane mają być po łacinie. Niemniej jednak język francuski w pismach procesowych w niektórych dziedzinach prawa utrzymywał się do XVII wieku. W tym późniejszym okresie nowe gałęzie prawa, w szczególności prawo handlowe, zaczęły się rozwijać całkowicie w języku angielskim i pozostają względnie wolne od terminologii francuskiej.
Gdy słowo drukowane stało się bardziej powszechne, celowo starano się przyjąć słowa pochodzące z łaciny, aby tekst wyglądał na bardziej wyrafinowany. Niektóre słowa prawnicze zaczerpnięte w ten sposób z łaciny to: adjacent, frustrate, inferior, legal, quiet i subscribe. Niektórzy również zaczęli używać łacińskiego porządku słów. Ta strategia pisania doprowadziła do wykształcenia się ozdobnego stylu, celowo używanego raczej do wywierania wrażenia niż informowania. Nawet dzisiaj gramatyka łacińska jest odpowiedzialna za część oryginalności i niezwykłej kolejności słów w dokumentach prawnych. Przyczyniła się również do częstego stosowania konstrukcji z „will” w dokumentach prawnych. Trzeba też zauważyć, iż słowa łacińskie są regularnie używane w języku angielskim do dziś, zwłaszcza w językach zawodowych. W zawodach prawniczych nadal w użyciu są zwroty łacińskie takie jak „inter alia” czy „per se”.
Angielski był stosowany w różnych dokumentach prawnych w różnym czasie. Testamenty zaczęto spisywać w języku angielskim około 1400 roku. Statuty pisano po łacinie do około 1300 roku, a po francusku do 1485 roku, po angielsku i francusku przez kilka kolejnych lat, a od 1489 roku już tylko w języku angielskim.
Różne rejestry języka angielskiego
Zastosowanie różnych rejestrów języka angielskiego decyduje o tym, czy język używał dźwięków „przyziemnych„, czy wyrafinowanych. Uzyskany rejestr jest w dużej mierze uzależniony od tego czy użyte słowa pochodzą głównie z języka staroangielskiego lub staronordyckiego, czy też pochodzą z łaciny albo francuskiego.
Łacina i francuski mają szczególne znaczenie dla języka prawniczego i innych języków zawodowych (ESP), podczas gdy staroangielski i staronordycki są bardziej odpowiednie dla mowy codziennej.
Przeanalizujmy takie oto dwa bardzo podobne znaczeniowo zdania dotyczące kwestii prawnych. To ta sama myśl została przekazana w różny sposób.
The merchandise contained in the consignment is of inferior quality to that anticipated by the purchaser.
Z jakich języków pochodzą te słowa?
- the – staroangielski
- merchandise – starofrancuski
- contained – łacina
- in – łacina
- the – staroangielski
- consignment – łacina
- is – staroangielski
- of – staroangielski
- inferior – łacina
- quality – łacina
- to – staroangielski
- that – staroangielski
- anticipated – łacina
- by – staroangielski
- the – staroangielski
- purchaser – starofrancuski
Szesnaście słów: osiem staroangielskich, sześć z łaciny, dwa ze starofrancuskiego.
Rozważmy teraz tą samą myśl wyrażoną w inny sposób:
The standard of the goods the delivery is made up of is worse than the buyer thought it would be.
Z jakich języków pochodzą te słowa?
- the – staroangielski
- standard – starofrancuski
- of – staroangielski
- the – staroangielski
- goods – staroangielski
- the – staroangielski
- delivery – starofrancuski
- is – staroangielski
- made – staroangielski
- up – staroangielski
- of – staroangielski
- is – staroangielski
- worse – staroangielski
- than – staroangielski
- the – staroangielski
- buyer – staroangielski
- thought – staroangielski
- it – staroangielski
- would – staroangielski
- be – staroangielski
Dwadzieścia słów: 18 ze staroangielskiego, 2 ze starofrancuskiego.
Co z tego można wywnioskować?
- Pierwsze zdanie jest bardziej wyrafinowane niż drugie, zarówno pod względem konstrukcji gramatycznej, jak i terminologii.
- Pierwsze zdanie jest bardziej odpowiednie dla standardów prawniczego języka angielskiego.
- Pierwsze zdanie zawiera 16 słów, a drugie – 20.
- Pierwsze zdanie składa się w 50% z łacińskich lub francuskich słów, podczas gdy w drugim tylko 10% słów pochodzi z alfabetu łacińskiego lub francuskiego.
A teraz przeanalizujmy język ogólny codzienny. Różnica jest jeszcze bardziej widoczna.
I went to the nearest shop with the dog, and met my wife on the way.
- I – staroangielski
- went – staroangielski
- to – staroangielski
- the – staroangielski
- nearest – staronordycki
- shop – starofrancuski
- with – staroangielski
- the – staroangielski
- dog – staroangielski
- and – staroangielski
- met – staroangielski
- my – staroangielski
- wife – staroangielski
- on – staroangielski
- the – staroangielski
- way – staroangielski
Szesnaście słów: 14 słów staroangielskich, 1 staronordyckie, 1 starofrancuskie.
Możemy tę samą myśl wyrazić w sposób następujący:
I proceeded to the closest emporium accompanied by the dog and encountered my spouse along the route.
- I – staroangielski
- proceeded – łacina
- to – staroangielski
- the – staroangielski
- closest – starofrancuski
- emporium – grecki
- accompanied – starofrancuski
- by – staroangielski
- the – staroangielski
- dog – staroangielski
Dziesięć słów: 6 staroangielskich, 2 starofrancuskie, 1 greckie, 1 łacińskie