Z czynnością mowy wiąże się umiejętność pisania oraz zdolność do rozpoznawania znaków pisarskich. W mózgu znajdują się ośrodki gdzie są scalane i interpretowane wzrokowe impulsy mowy pisanej, kojarzone symbole wzrokowe ze słuchowymi, a także z wrażeniami czucia dotyku. Zachodzi też proces konwersji jednych symboli na drugie. W ośrodku ruchowym pisania Exnera kojarzone są symbole słowne z pamięciowymi wzorcami czynności pisania.

4. Mowa kontrolowana (controlled speech) a mowa swobodna (free speech)

Początkujący, jeszcze nie samodzielni użytkownicy języka mają tendencje do używania niekompletnych zdań. Niestety często słuchacze boją się podejmować ryzyka używania nowych słów, kolokacji czy konstrukcji. Mają tendencję do stosowania rzeczy, które już znają i wręcz uważają iż nowe słowa są im zbędne. Takie podejście prowadzi w dalszej perspektywie czasu do zastoju. Można też usłyszeć błędne zastosowania wyrazów wynikające z tłumaczenia. To powoduje zaburzenia komunikacyjne i w drastycznych przypadkach nieporozumienia. Osoby uczące się lubią być chwalone za próby mówienia czegokolwiek, zwłaszcza tam gdzie im obiecano bezstresowe środowisko. Niestety prowadzi to bardzo często do nieprawidłowego stosowania języka obcego. W efekcie słuchacze muszą spędzić więcej czasu ponownie ucząc się prawidłowego stosowania np. składni czy czasów. Zastosowanie mowy kontrolowanej i stosowanie opisanych powyżej zasad nauki eliminuje ten problem aczkolwiek wymaga od słuchacza wysiłku umysłowego. Gdy słuchacz opanuje mowę kontrolowaną to może przejść do mowy swobodnej. Słuchacz może ćwiczyć np. dialog ale nie może wymieniać nowych słów na już znane synonimy ani zmieniać nowych konstrukcji gramatycznych na już znane. Inne informacje może zmienić. Wraz ze wzrostem samodzielności językowej należy znaleźć równowagę pomiędzy stosowaniem mowy kontrolowanej i swobodnej (parafrazowanie tekstu).

5. Keep your breakfast where it belongs!

Pracodawcy mający większościowy udział w pokrywaniu kosztów szkoleń korporacyjnych chcą mieć przekonujących, skutecznych mówców publicznych albo prezenterów dających radę z mówieniem z języku obcym. Mówca musi być przygotowany, znać temat i mieć pomysł na jego przedstawienie. Musi przekonać do siebie widownię. Dlatego musi być pewny tego co mówi, wiarygodny i charyzmatyczny. Niestety osoba nawet o bardzo dobrej znajomości języka ale niepewna siebie czy nieśmiała może sobie nie poradzić z tym zadaniem. Jest to problem natury osobowościowej. Można jednak z tym walczyć.

Strach przed występowaniem publicznym i mówieniem w ogóle ma nawet swoją nazwę – glossofobia (strach przed językiem). Osoby cierpiące na tę przypadłość wykazują somatyczne objawy chorobowe takie jak np. wymioty czy nudności. Układ nerwowy odpowiada reakcją „walcz lub uciekaj”. Co ciekawe, niektóre z nich są w stanie na scenie tańczyć, grać z sztukach albo śpiewać, ale tylko jeśli nie widzą publiczności albo jeśli odgrywają postać sceniczną a nie siebie. Jeśli taka osoba wmiesza się w grupę ludzi np. chór jest w stanie normalnie śpiewać. Metodą radzenie sobie z tym są wizualizacja, relaksacja i ćwiczenia. Ćwiczymy mówiąc do lustra lub kamery komputera, odgrywamy sceny. Można zaczynać od prostych pojedynczych zdań i iść dalej do dłuższych i bardziej złożonych zdań i paragrafów. Można pracować stosując metodę imitacji. Długie czytanie sprzyja ustaleniu rytmu języka mówionego. Uczymy się poruszać ustami i produkować dźwięki, słowa a potem całe zdania. To jest trening proprioceptywny – ten sam stosowany w sporcie, grze na instrumentach czy w tańcu.

6. Biegły automat

Biegłość w mowie to zdolność mówienia płynnego z prawidłową intonacją i akcentem zbliżonym do ideału. Wraz z wprawą w mówieniu wzrasta jej prędkość. Zaczynamy robić skróty (fast connected speech). Jeśli czujemy, że nie musimy się zastanawiać jak coś powiedzieć, sprawnie odpowiadamy na pytania, sami zadajemy pytania to znaczy, że osiągamy automatyzm. Bardzo dobrze to także widać w wielojęzycznych społeczeństwach Afryki gdzie często ludzie przeskakują z jednego języka na drugi w czasie jednej rozmowy w zależności z kim rozmawiają o na jaki temat.