Są sposoby, aby nauczyć dzieci rozmawiać, liczyć, rysować lub szanować innych, a zaskakująco duża część ich rozwoju zależy od kultury. Jak kultura wpływa na rozwój i wychowanie dzieci?
Rozwój i wychowanie dziecka to dynamiczny, interaktywny proces. Dzieci dorastające w różnych kulturach otrzymują określone wartości ze swojego środowiska. Z tego powodu analiza zachowań dzieci pokazuje nam szeroki wachlarz różnic kulturowych i wierzeń.
Język jest jednym z wielu elementów w jaki kultura wpływa na rozwój dziecka. Z badań nad dorosłymi wiemy, że języki kształtują sposób myślenia i rozumowania o czym także można przeczytać w siedmiu częściach serii naszego bloga „Czy język kształtuje nasze myślenie?”
Kulturowe aspekty rodzicielstwa
W zależności od tego z jakiej kultury pochodzą matki to okresie niemowlęcym rozmawiają one ze swoimi dziećmi inaczej. Niemieckie matki zwykle koncentrują się na potrzebach, życzeniach lub osobach swoich dzieci. Z drugiej strony matki pochodzące z afrykańskiego plemienia Nso (Kamerun) bardziej koncentrują się na kontekście społecznym. Dla matek z plemienia Nso ważne jest aby dzieci nie rozwijały do nich wyłącznego przywiązania i rozwijały równie bliskie więzi ze starszym rodzeństwem, sąsiadami lub innymi dziećmi w społeczności. Uważają, że pożądane jest, aby dziecko nie podążało tylko za jedną osobą i aby przyzwyczaiło się do wszystkich i kochało wszystkich jednakowo. Jest to też związane z wyższym wskaźnikiem zgonów matek co zwiększyło znaczenie posiadania przez wielu opiekunów opieki nad dziećmi. Można stwierdzić, że dzieci Nso są „zmuszane” do nawiązywania bliskich więzi z innymi członkami społeczności i jest to postrzegane jako dobre rodzicielstwo. Matki Nso uczą swoje dzieci socjalizacji. Wiąże się to z wychowywaniem spokojnych i posłusznych dzieci. Nawet od małych dzieci wymaga się bardzo wczesnego kontrolowania emocji, szczególnie negatywnych.
Ma to wpływ w jaki dzieci zwracają się do siebie lub do swoich krewnych kształtując ich wizerunek i tożsamość. Na przykład w krajach Europy Zachodniej i Ameryki Północnej dzieci opisują się na podstawie swoich unikalnych cech mówiąc „Jestem mądry” lub „Jestem dobry w rysowaniu”. Jednak w krajach azjatyckich, afrykańskich, południowoeuropejskich i południowoamerykańskich dzieci częściej opisują swoje relacje z osobami i role społeczne. Można zatem usłyszeć „Jestem dzieckiem moich rodziców” lub „Jestem dobrym uczniem”.
Interakcje
Ponieważ dzieci w różnych kulturach różnią się tym, jak myślą o sobie i odnoszą się do innych, zapamiętują też wydarzenia w różny sposób. Kiedy przedszkolaki z Europy i Ameryki zostały poproszone o opisanie ostatniego specjalnego osobistego doświadczenia przedstawiły one bardziej szczegółowe opisy, podkreśliły swoje preferencje, uczucia i opinie na ten temat bardziej niż dzieci chińskie i koreańskie. Natomiast dzieci azjatyckie bardziej skupiały się na ludziach, których poznali i na tym jak się do siebie odnosili.
Rodzice w różnych kulturach również odgrywają ważną rolę w kształtowaniu zachowań i wzorców myślenia dzieci. Zazwyczaj to rodzice przygotowują dzieci do interakcji ze społeczeństwem. Interakcja dzieci z rodzicami daje możliwość poznania różnorodnych reguł społeczno-kulturowych, oczekiwań i tabu. Małe dzieci zazwyczaj rozwijają styl rozmowy przypominający styl ich rodziców a to często zależy od kultury.
Dzieci europejsko-amerykańskie często przedstawiają długie, rozbudowane, skupione na sobie narracje podkreślające osobiste preferencje i autonomię. Z kolei relacje dzieci koreańskich i chińskich są zwykle krótkie, zorientowane na relacje. Często przybierają one bardziej pasywne role w rozmowach. Te same różnice kulturowe w interakcji są również widoczne, gdy dzieci rozmawiają z niezależnymi badaczami, z którymi nie mają związków emocjonalnych.
Różnice kulturowe w interakcjach między dorosłymi a dziećmi wpływają również na to, jak dziecko zachowuje w społeczeństwie. Na przykład w kulturze chińskiej, gdzie rodzice ponoszą dużą odpowiedzialność, rodzice wchodzą w interakcje z dziećmi w bardziej autorytatywny sposób i wymagają posłuszeństwa od swoich dzieci. Dzieci dorastające w takich środowiskach są bardziej skłonne spełnić prośby rodziców, nawet jeśli robią to niechętnie. Chińskie dzieci z rodzin imigranckich dorastające w Wielkiej Brytanii zachowują się bardziej podobnie do dzieci angielskich, które są mniej skłonne do spełnienia wymagań rodziców, jeśli nie chcą.
Nauczyciele muszą poznawać swoich uczniów i profile psychologiczne dzieci pochodzących z różnych środowisk kulturowych. Wiedza, w jaki sposób dzieci pochodzące z innej kultury myślą i mówią może pomóc nauczycielowi nawiązać lepsze relacje i zrozumieć postępowanie dziecka. Podobnie jest w przypadku dochodzeń natury sądowej. Pracownicy wymiaru sprawiedliwości czy organów ścigania muszą mieć świadomość, że chińskie dzieci zwykle przywołują szczegóły dotyczące innych osób i udzielają krótkich odpowiedzi w pierwszej fazie rozmowy. Muszą oni dać dziecku czas na rozwinięcie narracji i przygotować dziecko do odpowiedzi na pytania otwarte i podpowiadać im kolejne pytania. Chińskie dzieci mogą być bardziej podatne na autorytety. Często potrafią być posłuszne sprawcy np. przemocy w rodzinie. Osoba przeprowadzająca wywiad może potrzebować dużo więcej czasu i cierpliwości na budowanie relacji z takim dzieckiem, ponieważ one są bardzo niechętne do ujawniania wszelkiego rodzaju nadużyć w swojej rodzinie. Boją się także utracić swój autorytet.
Dzieci są wyjątkowe i rozwijają się we własnym tempie. Wpływ kulturowy na ich rozwój jest bardzo wyraźnie zaznaczony. Może nawet wpływać na to, jak szybko dzieci osiągają różne etapy rozwoju, ale badania nad tym skomplikowanym tematem wciąż nie są jednoznaczne. Co ważne, wiedza na temat różnic kulturowych może również pomóc nam określić, co łączy wszystkie dzieci: nienasycona ciekawość świata i miłość do ludzi wokół nich.
